Najlepsza pora na naukę według naukowców nie jest uniwersalna dla wszystkich – o tym, kiedy przyswajamy wiedzę najefektywniej, decyduje przede wszystkim nasz indywidualny chronotyp i związany z tym rytm dobowy organizmu [1][3]. W praktyce liczne badania pokazują, że kluczowy jest przedział od około 11:30 do 19:20 – w tych godzinach znaczna część ludzi osiąga najwyższą produktywność podczas nauki [1][3]. Efektywność zależy także od tego, jaki rodzaj materiału przyswajamy i jaka jest jakość naszego snu [3][4].
Czym jest chronotyp i dlaczego decyduje o najlepszej porze na naukę?
Chronotyp to pojęcie opisujące, w jakich godzinach w ciągu doby funkcjonujemy najefektywniej. Zostało to potwierdzone przez badania i kwestionariusze, m.in. Munich Chronotype Questionnaire, według którego wyróżnia się aż siedem różnych typów rytmów dobowych [1]. Nasza naturalna preferencja do aktywności rano, wieczorem lub w określonych porach wpływa na poziom koncentracji i efektywność nauki [1][3].
Różni ludzie, odpowiednio do swojego chronotypu, osiągają szczytową sprawność umysłową w odmiennych godzinach. Tak zwane „skowronki” mają naturalną tendencję do największej koncentracji w godzinach porannych, a „sowy” osiągają najlepsze rezultaty wieczorem [1][3]. Z tego powodu nie istnieje jedna, najlepsza godzina dla wszystkich – optymalny czas nauki jest indywidualny i zależy od cech biologicznych każdego z nas [3].
Godziny najwyższej efektywności nauki według badań naukowych
Największe i najnowsze badania, obejmujące 753 studentów i analizujące ponad 163 000 rozwiązywanych zadań, wskazują, że optymalny przedział czasowy na naukę to okres pomiędzy 11:30 a 19:20 [1][3]. W tych godzinach odnotowuje się najwyższą skuteczność w przyswajaniu wiedzy oraz rozwiązywaniu zadań, niezależnie od formy nauki [1][3].
Analizy pokazują, że studenci o wieczornym chronotypie osiągają maksimum efektywności w przedziale między 18:30 a 22:30, lecz nawet u nich wydajność około godziny 17:00 wynosi aż 80%, podczas gdy np. o 10:00 jest to jedynie 50% ich maksymalnych możliwości [3]. To potwierdza, że o skuteczności nauki w dużym stopniu decyduje indywidualny rytm dobowy oraz moment doby najlepiej dopasowany do biologicznego zegara organizmu [3].
Poranna nauka a wieczorna powtórka – różnice w efektywności
Nauka rano sprzyja przyswajaniu nowych informacji, szczególnie dzięki lepszej koncentracji i niższemu poziomowi rozproszenia [2][4]. Wczesne godziny dnia są również momentem wzmożonej czujności i wyższej aktywności neuronów, co ułatwia naukę trudniejszych, bardziej wymagających tematów [2][4].
Jednak wieczorem często warunki sprzyjają lepszej konsolidacji i utrwalaniu wiedzy. Spokojniejsze i bardziej wyciszone otoczenie pozwala na refleksję nad przyswajanym materiałem [2][4]. W dłuższej perspektywie powtarzanie i utrwalanie informacji w godzinach popołudniowych i wieczornych przekłada się na lepszą trwałość zapamiętywanych treści [4].
Biologiczne mechanizmy regulujące optymalny czas uczenia się
O najlepszym czasie na naukę decyduje nie tylko nasza rutyna, ale także biologiczne mechanizmy takie jak zegar biologiczny i poziom hormonów (m.in. kortyzolu i melatoniny) [1][3]. Kortyzol, hormon aktywujący umysł i ciało, osiąga najwyższe stężenie rano, dlatego przyswajanie nowego materiału jest wtedy szczególnie efektywne [3]. W godzinach wieczornych rośnie poziom melatoniny, co wpływa na zmienioną aktywność poznawczą – sprzyja to utrwalaniu zdobytej wiedzy [4].
Sen i poziom wypoczęcia mają również bezpośredni wpływ na wydolność umysłową. Brak odpowiedniej ilości snu powoduje spadek koncentracji i możliwości zapamiętywania nawet podczas optymalnych godzin nauki [3]. To kolejny czynnik, który może modyfikować indywidualny, najlepszy czas przyswajania wiedzy.
Podsumowanie: najlepsza pora na naukę i realne znaczenie chronotypu
Odpowiedź na pytanie „jaka jest najlepsza pora na naukę” nie jest jednoznaczna – kluczowy jest Twój chronotyp i indywidualny rytm dnia [1][3]. Badania potwierdzają, że efektywność nauki, zwłaszcza u studentów, jest najwyższa pomiędzy 11:30 a 19:20 [1][3]. Przyswajanie nowego materiału najlepiej realizować rano, a powtarzanie i utrwalanie – po południu i wieczorem [2][4]. Uwzględnianie tych zależności oraz dbałość o odpowiedni sen pozwalają podnieść skuteczność każdej sesji naukowej [3].
Optymalna pora nauki to wypadkowa biologii, chronotypu i jakości odpoczynku, dlatego warto indywidualnie sprawdzić, kiedy mózg pracuje najefektywniej, i wtedy właśnie poświęcać czas na edukację.
Źródła:
- [1] http://www.zarobasy.pl/jaka-jest-najlepsza-pora-na-nauke/
- [2] https://spbieganin.pl/kiedy-najlepiej-sie-uczyc-rano-czy-wieczorem-test/
- [3] https://radownisia.wordpress.com/2023/12/30/kiedy-mozg-najlepiej-przyswaja-wiedze-kiedy-sie-uczyc-jaka-pora-dnia-jest-najlepsza-na-nauke/
- [4] https://www.supermemo.com/pl/blog/kiedy-najlepiej-sie-uczyc
Zarobasy.pl to portal, który przekształca marzenia o finansowej niezależności w konkretne plany działania. Łączymy sprawdzone metody zarabiania z nowoczesnymi możliwościami, dostarczając czytelnikom praktyczną wiedzę zweryfikowaną przez zespół doświadczonych praktyków.